Thứ tư, 24.05.2023 GMT+7

CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 VÀ TÁC ĐỘNG ĐẾN XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI NỀN KINH TẾ VIỆT NAM

Lịch sử loài người đã và đang trải qua 04 cuộc cách mạng công nghiệp. Hiện nay, là cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Bản chất của Cách mạng công nghiệp 4.0 tập trung vào công nghệ kỹ thuật số với sự trợ giúp của kết nối thông qua internet, vạn vật, mang thế giới ảo và thế giới thực xích lại gần nhau hơn. Thế giới Cách mạng công nghiệp 4.0 là thế giới của những sản phẩm thông minh và chuỗi cung ứng cũng thông minh, nhà máy thông minh, ngôi nhà thông minh, thành phố thông minh, quốc gia thông minh. Hiện nay, loài người đang trải nghiệm rất nhiều sản phẩm thông minh từ cuộc cách mạng này như gọi taxi uber hay grap, thanh toán trên mạng, sống trong căn hộ thông minh, phẫu thuật bằng robot,… Với những gì đang diễn ra, chúng ta có thể khẳng định cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 có thể làm thay đổi cách con người sống, làm việc và tương tác với nhau theo tốc độ và quy mô mà loài người chưa từng thấy. Con người sẽ làm gì để thích nghi với những tiến bộ và cả thách thức của cuộc cách mạng công nghiệp này?

     Cách mạng công nghiệp 4.0 tác động tới tất cả các nền kinh tế trên thế giới. Đối với Việt Nam, Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra với tốc độ nhanh chóng, đang làm thay đổi mọi mặt đời sống và có tác động ngày một gia tăng, toàn diện, sâu sắc trên tất cả các phương diện từ kinh tế, văn hóa - xã hội, giáo dục, an ninh, môi trường đến việc xây dựng thể chế, chính sách, tư duy quản lý nhà nước… Một trong những tác động sâu sắc của Cách mạng công nghiệp 4.0 tới nền kinh tế Việt Nam là tác động đến xu hướng biến đổi nền kinh tế Việt Nam.

     Một là, Cách mạng công nghiệp 4.0 là động lực buộc Việt Nam phải mạnh mẽ tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng chuyển đổi mô hình tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nói chung cũng như giữa các ngành nghề và trong từng doanh nghiệp nói riêng.

     Việt Nam phải mạnh mẽ tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng chuyển đổi mô hình tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế dưới tác động Cách mạng công nghiệp 4.0 bởi vì: Nền kinh tế của chúng ta phát triển theo chiều rộng đã tới hạn, cần đẩy mạnh phát triển theo chiều sâu. Bên cạnh đó, trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, việc tận dụng cơ hội của cách mạng lần thứ tư là hết sức quan trọng để áp dụng những công nghệ mới nhất có tính đột phá trong phát triển vào tất cả các ngành, các lĩnh vực, tạo ra sự phát triển nhanh và bền vững cho đất nước.

     Tái cấu trúc, cơ cấu lại nền kinh tế là một nội dung lớn, quan trọng và cấp bách đối với Việt Nam hiện nay, nhất là khi Việt Nam đang nỗ lực đổi mới mô hình tăng trưởng để phát triển nhanh, bền vững trong bối cảnh thế giới và trong nước thay đổi sâu sắc sau dịch bệnh Covid-19. Bởi vì, nếu trì hoãn hoặc chậm tái cấu trúc nền kinh tế, thì chúng ta sẽ rất khó để thu hẹp khoảng cách phát triển với thế giới, vượt qua bẫy thu nhập trung bình, ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu và tận dụng cơ hội của Cách mạng công nghiệp 4.0 cùng những lợi ích từ hội nhập quốc tế. Đại hội XIII của Đảng đã xác định quan điểm về đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế trong đó xác định: “Tận dụng hiệu quả các cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư gắn với quá trình hội nhập quốc tế để cơ cấu lại nền kinh tế, phát triển kinh tế số, xã hội số”.

     Hai là, Cách mạng công nghiệp 4.0 tác động mạnh mẽ tới khu vực kinh tế tư nhân.

     Trong nền kinh tế số, khu vực kinh tế tư nhân sẽ có nhiều ưu thế để phát triển vì đây là khu vực năng động, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, nhanh nhạy và dễ thích ứng với bối cảnh.Cách mạng công nghiệp 4.0 mở ra nhiều cơ hội để khu vực kinh tế tư nhân phát triển như:mở rộng thị trường; tăng khả năng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; tăng khả năng tiếp cận thông tin, dữ liệu; cung cấp sản phẩm, dịch vụ qua biên giới dễ dàng với chi phí thấp,… Bên cạnh đó, đa số các doanh nghiệp là doanh nghiệp vừa và nhỏ, sử dụng công nghệ cũ, lạc hậu, sử dụng nhiều nhân công chất lượng thấp,… là những thách thức không nhỏ của khu vực kinh tế tư nhân dưới tác động Cách mạng công nghiệp 4.0. Nếu các doanh nghiệp tư nhân biết nắm bắt cơ hội, làm chủ công nghệ thì sẽ tạo ra năng suất lao động rất cao. Còn ngược lại, nếu các các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam không chịu đổi mới, không làm chủ được công nghệ sẽ bị tự đào thải ra khỏi thị trường cạnh tranh khốc liệt dưới tác động Cách mạng công nghiệp 4.0.

     Ba là, Cách mạng công nghiệp 4.0 tác động mạnh mẽ tới tất cả các khâu của nền kinh tế bao gồm sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng, làm thay đổi các mô hình sản xuất và phương thức kinh doanh truyền thống, thay đổi sâu sắc nhu cầu, phương thức cũng như hành vi và thói quen mua sắm của người tiêu dùng.  

     Cách mạng công nghiệp 4.0 làm thay đổi các mô hình sản xuất và phương thức kinh doanh truyền thống sang mô hình kinh doanh hiện đại, chẳng hạn như: Mô hình kinh doanh online; Kinh doanh thương mại điện tử; Mô hình Affiliate Marketing; Mô hình Agency;… Bên cạnh đó, Cách mạng công nghiệp 4.0 làm thay đổi sâu sắc nhu cầu, phương thức cũng như hành vi và thói quen mua sắm của người tiêu dùng. Cụ thể: Thay đổi trong hành vi mua - bán hàng hóa, dịch vụ từ trực tiếp sang gián tiếp (thương mại điện tử); Hành vi thanh toán chuyển mạnh từ xu thế sử dụng tiền mặt sang thanh toán không dùng tiền mặt, từ trực tiếp sang online,… Hành vi tiêu dùng của người dân theo xu hướng ngày càng hướng đến các sản phẩm có chất lượng cao, tốt hơn, đẹp hơn, bền hơn và công nghệ cao, đa chức năng, đa tiện dụng,… Hành vi tương tác xã hội chuyển mạnh từ tương tác trực tiếp (gặp mặt) sang trực tuyến (online).

     Bốn là, Cách mạng công nghiệp 4.0 thúc đẩy sự đổi mới công nghệ trong quá trình sản xuất kinh doanh, phân phối và tiêu dùng.

     Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp4.0, doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực triển khai ứng dụng công nghệ mới để đáp ứng nhu cầu thay đổi của khách hàng nhằm tạo ra những giá trị mới trong sản xuất kinh doanh. Các tập đoàn, những doanh nghiệp sản xuất lớn đã chú trọng đầu tư máy móc, dây chuyền hiện đại, tự động hóa trong sản xuất kinh doanh nhằm hướng tới tiết kiệm nguyên nhiên vật liệu, chi phí đầu vào sản phẩm và lao động, qua đó, có thể làm tăng tính hiệu quả của hoạt động sản xuất, kinh doanh và của cả nền kinh tế nói chung.

     Năm là, Cách mạng công nghiệp 4.0 mở ra cơ hội lớn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của đất nước nhưng rủi ro tụt hậu cũng ngày càng lớn hơn.

     Cách mạng công nghiệp 4.0 mở ra cơ hội và thách thức lớn cho tất cả các quốc gia dù lớn hay nhỏ, phát triển hay đang phát triển. Đối với Việt Nam, nếu tạo được môi trường thuận lợi nhất để tận dụng tốt cơ hội từ cuộc cách mạng này, Việt Nam hoàn toàn có khả năng mau chóng vươn lên, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, thu hẹp khoảng cách phát triển với các nước tiên tiến hơn, sớm thực hiện được mục tiêu trở thành quốc gia phát triển thịnh vượng. Trong trường hợp ngược lại, khoản g cách phát triển với các nước đi trước sẽ tiếp tục gia tăng.

     Như vậy, với những gì đang diễn ra chúng ta có thể thấy Cách mạng công nghiệp 4.0 đang tạo ra những biến đổi sâu sắc, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, xã hội và con người. Trong thời gian vừa qua, Việt Nam đã nghiên cứu và triển khai các chính sách để kịp thời bắt nhịp với cuộc cách mạng này tuy nhiên còn nhiều vướng mắc, hạn chế mà chúng ta cần khắc phục trong thời gian tới. Để nắm bắt và làm chủ công nghệ trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, chúng ta cần chủ động và có nhận thức đầy đủ tác động của nó đối với các lĩnh vực nền kinh tế, cơ hội cũng như thách thức của Việt Nam trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0 để từ đó có những giải pháp tận dụng cơ hội và hạn chế thách thức mà cuộc cách mạng này mang lại để xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

     Tài liệu tham khảo:

     1. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: Giáo trình Trung cấp lý luận chính trị: Kiến thức bổ trợ, Nxb. Lý luận chính trị, H. 2021.

     2. Klaus Schwab: Định hình cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Nxb. Thế giới, H. 2019.

     3. PGS.TS Lê Quốc Lý: “Nền kinh tế số những vấn đề lý luận và thực tiễn” Nxb. Lao động, H. 2021.

Đường dẫn của bản tin này: http://truongchinhtritinhphutho.gov.vn//.html&t=cach-mang-cong-nghiep-4.0-va-tac-dong-den-xu-huong-bien-doi-nen-kinh-te-viet-nam
© TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH PHÚ THỌEmail: kiencuongtct@gmail.com