1. Thực trạng đội ngũ Trưởng khu dân cư trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

     Trưởng khu dân cư là những người được nhân dân tín nhiệm bầu ra, họ là cầu nối giữa Nhân dân với cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể ở cơ sở để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, phát huy hiệu quả vai trò lãnh đạo của hệ thống chính trị. Trưởng khu dân cư có nhiệm vụ giúp cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc tập hợp quần chúng, tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thực hiện tốt dân chủ ở cơ sở và hương ước, quy ước của khu dân cư. Tiếp thu, tập hợp, phản ánh, đề nghị với cấp ủy, chính quyền địa phương giải quyết những kiến nghị, nguyện vọng chính đáng của Nhân dân ởkhu dân cư, đóng góp tích cực vào thành tích phát triển kinh tế - xã hội ở các địa phương…

     Ở tỉnh Phú Thọ, thực hiện Nghị quyết số 37-NQ/TW ngày 24/12/2018 của Bộ Chính trị về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã; Nghị quyết số 635/2019/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 - 2021; Nghị quyết số 828/NQ-UBTVQH14 ngày 17 tháng 12 năm 2019 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Phú Thọ;Nghị quyết số 32/NQ-CP của Chính phủ về việc ban hành Kế hoạch thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 - 2021, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Phú Thọ đã ban hành Nghị quyết số 72-NQ/TU về phương án tổng thể sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2019 - 2021; Ủy ban nhân dân tỉnh cũng ban hành Kế hoạch số 3089/KH-UBND về sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2019 - 2021. Hiện nay, số lượng đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Phú Thọ sau khi thực hiện sắp xếp là 225 đơn vị, trong đó: 197 xã, 11 thị trấn và 17 phường với 2.328 khu dân cư tương ứng với 2.328 Trưởng khu dân cư.

     Đội ngũ trưởng khu trên địa bàn tỉnh đã thực hiện đúng vai trò, trách nhiệm được giao. Những vấn đề thuộc phạm vi của thôn, làng, tổ dân phố theo quy định của pháp luật cần ý kiến đóng góp của nhân dân thì trưởng khu có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Ban công tác Mặt trận khu dân cư tổ chức cuộc họp dân để bàn bạc, lấy ý kiến và quyết định, đảm bảo các nội dung hoạt động theo quy định. Đồng thời, tổ chức các cuộc họp khu dân cư để truyền tải kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với nhân dân tạo sự đồng thuận của người dân trong tham gia xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh tại địa phương. Các trưởng khu thường xuyên tập hợp các ý kiến phản ánh của nhân dân, đề nghị Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn xem xét, giải quyết những kiến nghị, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, lập biên bản về những vấn đề đã được nhân dân bàn và quyết định trực tiếp, bàn và biểu quyết để cấp có thẩm quyền quyết định. Tổ chức thực hiện tốt các phong trào, các cuộc vận động như "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở", phong trào "Dân vận khéo", phong trào "Toàn dân tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc"… giúp cơ quan chức năng phát hiện đấu tranh ngăn chặn các loại tội phạm và hoạt động chống phá Đảng, Nhà nước của các thế lực thù địch... góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn dân cư, xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc tỉnh Phú Thọ.

     Bên cạnh những ưu điểm, đội ngũ cán bộ này còn bộc lộ những hạn chế nhất định về kiến thức pháp luật liên quan trực tiếp tới thực thi nhiệm vụ; kiến thức điều hành, quản lý khu dân cư; kỹ năng, phương pháp giải quyết công việc,còn lúng túng trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành; việc thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến pháp luật của Trưởng khu chưa hiệu quả. Việc xử lý các tình huống xảy ra trong quá trình triển khai thực hiện xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh có nơi chưa đáp ứng được yêu cầu. Mặc dù, trong những năm gần đây, các huyện, thị, thành đã mở nhiều lớp bồi dưỡng lý luận, nghiệp vụ cho đội ngũ Trưởng khu dân cư, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của đội ngũ này tại các địa phương, cơ sở. Tuy nhiên,  việc thực hiện chương trình bồi dưỡng Trưởng khu dân cư ở các địa phương vẫn còn có bất cập về nội dung bồi dưỡng do không có một bộ tài liệu chuẩn phục vụ cho việc giảng dạy và học tập nên mỗi địa phương có sự khác nhau trong việc lựa chọn chuyên đề bồi dưỡng, các giảng viên tham gia giảng dạy đều tự biên soạn nội dung để giảng, học viên không có tài liệu để học tập và nghiên cứu, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng, hiệu quả công tác bồi dưỡng lý luận và kỹ năng, nghiệp vụ cho đội ngũ Trưởng khu dân cư trên địa bàn tỉnh. 

     Từ thực tế đó đòi hỏi phải nâng cao kiến thức, kỹ năng công tác của trưởng khu dân cư để đáp ứng tốt hơn nữa yêu cầu nhiệm vụ đòi hỏi ngày càng cao trước những vấn đề đặt ra từ thực tiễn quản lý tại cơ sở, nhất là khi bước vào nhiệm kỳ Trưởng khu mới, nhiệm kỳ 2022 - 2025.

     2. Bồi dưỡng lý luận và nghiệp vụgóp phần nâng cao chất lượng hoạt động của Trưởng khu dân cư trong tình hình mới

     Để cao chất lượng hoạt động, phát huy cao nhất vai trò của trưởng thôn cần phải thực hiện đồng bộ hai biện pháp đó là xây dựng đội ngũ trưởng khu (bao gồm cả thực hiện quy trình đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ) và thực hiện các giải pháp về chính sách chế độ nhằm đảm bảo cuộc sống cho đội ngũ trưởng thôn, cũng như một số giải pháp cụ thể khác hỗ trợ cho đội ngũ trưởng thôn hoàn thành tốt nhiệm vụ, góp phần nhiều hơn vào công cuộc phát triển tỉnh Phú Thọ nói chung và từng địa bàn huyện nói riêng.

     Riêng đối với công tác bồi dưỡng nâng cao kiến thức và kỹ năng nghiệp vụ, cần thiết phải biên soạn tập tài liệu tổ chức các lớp bồi dưỡng riêng cho chức danh Trưởng khu. Chương trình bồi dưỡng tập trunghướng đến các nội dung về quản lý hành chính nhà nước, trong đó gắn với quyền lợi, trách nhiệm của trưởng khu dân cư; các kỹ năng xử lý vi phạm hành chính; các bước thực hiện pháp lệnh dân chủ ở xã, phường, thị trấn; cách thức soạn thảo biên bản, báo cáo; phương pháp xử lý các tình huống, quản lý đất đai, quốc phòng, an ninh, an sinh xã hội, phát triển kinh tế, hoạt động lễ hội, quản lý văn hóa truyền thống, cách thức xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước ở khu dân cư, phối hợp hoạt động của Trưởng khu dân cư;các kỹ năngnhư: xử lý tình huống; kỹ năng tổ chức hội nghị, họp; kỹ năng hòa giải; kỹ năng tuyên truyền vận động quần chúng; kỹ năng giao tiếp, thu thập, xử lý thông tin; kỹ năng phối hợp với các chức danh ở khu dân cư trong thực hiện các nhiệm vụ cụ thể;kỹ năng tổ chức hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát; kỹ năng xây dựng kế hoạch và thực hiện các sự việc...

     Về hình thức tổ chức bồi dưỡng: Sử dụng nhiều hình thức phù hợp như định kỳ bồi dưỡng, tập huấn cho Trưởng khu, hoặc bồi dưỡng trước, trong hoặc ngay sau nhiệm kỳ mới. Định kỳ hằng năm mở lớp bồi dưỡng kiến thức ngắn hạn cho đội ngũ Trưởng khu.

     Về phương pháp giảng dạy: Ngoài phương pháp thuyết trình, nghe, ghi truyền thống cần tăng cường phương pháp bài tập xử tình huống để trao đổi thảo luận; kết hợp nghiên cứu thực tế, học tập kinh nghiệm; khảo sát các bài tập mô phỏng, nhập vai, kiểm tra sát hạch kiến thức đã học vận dụng vào thực tiễn.

     Có thể thấy, đội ngũ Trưởng khu dân cư chính là người có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thực tế hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo của Đảng, quản lý của nhà nước cũng như trong việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân ở cơ sở. Trong những năm qua, đội ngũ trưởng khu dân cư trên địa bàn tỉnh Phú Thọ đã có nhiều đóng góp tích cực trong việc thực hiện một số nhiệm vụ quản lý nhà nước ở khu dân cư do chính quyền cấp xã giao. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, đội ngũ trưởng thôn hiện nay còn nhiều hạn chế cần khắc phục, nguyên nhân của tình hình trên có rất nhiều, song chủ yếu là do năng lực - kỹ năng quản lý, điều hành chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước ở khu dân cư trong sự nghiệp đổi mới. Vì vậy, để góp phần nâng cao năng lực quản lý nhà nước, phát huy vai trò của trưởng khu tại cơ sở thì là chú trong bồi dưỡng lý luận và nghiệp vụ cho Trưởng khu dân cư là một yêu cầu cấp thiết, nhất là trong tình hình mới hiện nay để góp phần xây dựng đội ngũ Trưởng khu dân cư trên địa bàn tỉnh là những cán bộ trung thành với Đảng, Nhà nước, có năng lực, kỹ năng, uy tín trong cộng đồng, năng nổ, nhiệt tình, tâm huyết, có những đóng góp không nhỏ trong việc xây dựng đời sống kinh tế, văn hóa ở cộng đồng dân cư, là cầu nối lan tỏa khát vọng xây dựng Phú Thọ trở thành tỉnh phát triển hàng đầu của vùng Trung du và miền núi phía Bắc.