Chủ nhật, 04.07.2021 GMT+7

XÂY DỰNG VÀ HOÀN THIỆN NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM - NHỮNG ĐIỂM MỚI ĐƯỢC BỔ SUNG TRONG VĂN KIỆN ĐẠI HỘI XIII CỦA ĐẢNG

Điều 2 Hiến pháp năm 2013 xác định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân”. Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng đã đạt được những thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, cơ chế kiểm soát quyền lực chưa hoàn thiện, vai trò giám sát của Nhân dân chưa được phát huy mạnh mẽ; kỷ cương, phép nước có nơi, có lúc bị xem nhẹ; cải cách hành chính, cải cách tư pháp chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phát triển đất nước; tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương một số nơi chưa đổi mới mạnh mẽ; một bộ phận cán bộ, công chức phẩm chất, năng lực, uy tín hạn chế, thiếu tính chuyên nghiệp, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới… Đại hội XIII của Đảng tiếp tục xác định xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đồng thời bổ sung nhiều điểm mới quan trọng.

     Thứ nhất, về chủ trương các văn kiện Đại hội XIII nhấn mạnh việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân do Đảng lãnh đạo là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị. Xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trở thành định hướng, yêu cầu bao trùmtoàn bộ tổ chức, hoạt động của Nhà nước. Đồng thời là trách nhiệm của Đảng, Mặt trận Tổ quốc, tổ chức thành viên Mặt trận Tổ quốc và mọi công dân. Trong điều kiện mới, xác định rõ hơn vai trò, vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp trên cơ sở các nguyên tắc pháp quyền, bảo đảm quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công rành mạch, phối hợp chặt chẽ và tăng cường kiểm soát quyền lực nhà nước. Tiếp tục xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa liêm chính, kiến tạo phát triển, hành động “lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân và doanh nghiệp làm trọng tâm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo đảm yêu cầu phát triển nhanh, bền vững” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia, Sự thật, Hà Nội 2021, t.1, tr.175). Xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ, kịp thời, đồng bộ, thống nhất, minh bạch, ổn định; đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng ban hành các luật trực tiếp triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013.

     Thứ hai, tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, tăng tính chuyên nghiệp, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động; phát huy dân chủ trong tổ chức và hoạt động của Quốc hội, trong thực hiện chức năng lập pháp, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao. Bảo đảm Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động lập pháp, tập trung xây dựng, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền và nghĩa vụ công dân; hoàn thiện cơ chế bảo vệ Hiến pháp, cơ chế giám sát tối cao. Bảo đảm tiêu chuẩn, cơ cấu, nâng cao chất lượng đại biểu Quốc hội tăng hợp lý số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách, giảm số lượng đại biểu công tác ở cơ quan hành pháp, tư pháp (Ngày 10/6/2021, Hội đồng bầu cử quốc gia tổ chức họp báo quốc tế công bố kết quả bầu cử và danh sách 499 người trúng cử đại biểu Quốc hội khóa XV. Trong đó có 194 đại biểu do cơ quan, tổ chức ở Trung ương giới thiệu, gồm 11 người cơ quan Đảng; 03 người thuộc cơ quan Chủ tịch nước; 126 người thuộc cơ quan của Quốc hội, cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Văn phòng Quốc hội; 15 người thuộc khối Chính phủ, cơ quan thuộc Chính phủ; có 12 đại biểu thuộc khối Quân đội (cơ quan bộ, các quân khu, quân chủng, binh chủng và lĩnh vực trọng yếu); 02 đại biểu thuộc Bộ Công an; 22 đại biểu thuộc cơ quan Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên. Tòa án nhân dân tối cao; Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Kiểm toán Nhà nước mỗi nơi 01 đại biểu. Còn lại là những người được các cơ quan, đơn vị ở địa phương giới thiệu và có 04 người tự ứng cử trúng cử đại biểu Quốc hội khóa XV. Trong 499 đại biểu, tỉ lệ nữ là 30,26%, người dân tộc thiểu số 17,84%, đại biểu trẻ dưới 40 tuổi là 9,42%... Có 14 đại biểu là người ngoài Đảng (2,81%); 203 người là đại biểu khóa XIV tái cử hoặc đã từng là đại biểu Quốc hội các khóa trước (40,68%), 296 người lần đầu tham gia Quốc hội (59,32%). Về trình độ chuyên môn, có 392 người trình độ trên đại học (78,55%), trong đó trình độ tiến sĩ là 144 người, thạc sĩ là 248 người; đại học là 106 người (21,24%); chỉ 01 người có trình độ dưới đại học).

     Thư ba, tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả trên cơ sở tổ chức hợp lý các bộ đa ngành, đa lĩnh vực; phát huy đầy đủ vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, thực hiện quyền hành pháp. “Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, xác định rõ trách nhiệm giữa Chính phủ với các bộ, ngành; giữa Chính phủ, các bộ, ngành với chính quyền địa phương… bảo đảm quản lý nhà nước thống nhất” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia, Sự thật, Hà Nội 2021, t.1, tr.177). Trong điều kiện mới, “Nhà nước quản lý nền kinh tế bằng pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và các công cụ điều tiết trên cơ sở các quy luật thị trường. Tăng cường giám sát, chủ động điều tiết, giảm các tác động tiêu cực của thị trường; không can thiệp làm sai lệch các quan hệ thị trường” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia, Sự thật, Hà Nội 2021, t.1, tr.286). Phát huy vai trò chủ động, sáng tạo, trách nhiệm của từng cấp, từng ngành; khắc phục triệt để chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; nâng cao chất lượng dịch vụ công; tiếp tục sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu quả.

     Thứ tư, tiếp tục xây dựng nền tư pháp Việt Nam chuyên nghiệp, hiện đại, liêm chính, nghiêm minh, bảo vệ công lý, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân. “Nghiên cứu, ban hành Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045, trong đó có chiến lược pháp luật và cải cách tư pháp” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia, Sự thật, Hà Nội 2021, t.1, tr.177). Tiếp tục đổi mới tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động và uy tín của Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, cơ quan điều tra, cơ quan thi hành án và các cơ quan, tổ chức tham gia vào quá trình tố tụng tư pháp; phòng ngừa và đấu tranh có hiệu quả với các hoạt động của tội phạm, hành vi vi phạm pháp luật; giải quyết kịp thời, đúng pháp luật các loại tranh chấp, khiếu kiện theo luật định. Tăng cường khả năng tiếp cận pháp luật của người dân và doanh nghiệp. Gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với tổ chức thực hiện, áp dụng và thi hành pháp luật.

     Thứ năm, tiếp tục hoàn thiện tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với địa bàn nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt theo luật định. Trên cơ sở bảo đảm tính thống nhất, thông suốt, hiệu lực hiệu quả nền hành chính, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm quản lý nhà nước của mỗi cấp chính quyền địa phương theo quy định của pháp luật. Đổi mới phương thức hoạt động của Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân. Nâng cao chất lượng tiếp xúc cử tri; chất vấn; chất lượng, tính khả thi của nghị quyết; hiệu lực, hiệu quả giám sát của Hội đồng nhân dân. Đề cao trách nhiệm cá nhân và thẩm quyền của các thành viên Ủy ban nhân dân, cơ quan chuyên môn của Uỷ ban nhân dân; đặc biệt là thẩm quyền, trách nhiệm tập thể Uỷ ban nhân dân, trách nhiệm người đứng đầu của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân. Quy định cụ thể, khả thi về trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân, người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân trong việc không hoàn thành nhiệm vụ hoặc để xảy ra vi phạm trong cơ quan, đơn vị, lĩnh vực phụ trách. Thực hiện và tổng kết việc thí điểm chính quyền đô thị nhằm xây dựng và vận hành các mô hình quản trị chính quyền đô thị theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Cải cách phân cấp ngân sách nhà nước theo hướng phân định rõ ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương; bảo đảm vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương, nâng cao tính chủ động, tự chủ của ngân sách địa phương. Thúc đẩy xây dựng chính quyền điện tử, tăng cường sự kết nối, trao đổi thông tin thường xuyên giữa chính quyền các cấp, giữa chính quyền với người dân và doanh nghiệp.

     Thứ sáu, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, đặc biệt là cán bộ cấp chiến lược đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ; tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có đủ phẩm chất, năng lực phục vụ Nhân dân và sự phát triển của đất nước, có cơ chế lựa chọn, đào tạo, thu hút, trọng dụng nhân tài, khuyến khích, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm và có tinh thần đổi mới sáng tạo vì lợi ích chung. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương đi đôi với cải cách tiền lương, chế độ, chính sách đãi ngộ, tạo môi trường, điều kiện làm việc để thúc đẩy đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển. Có cơ chế sàng lọc, thay thế kịp thời những người không hoàn thành nhiệm vụ, vi phạm pháp luật, kỷ luật, đạo đức công vụ, đạo đức nghề nghiệp, không còn uy tín với Nhân dân. Kiện toàn tổ chức, tinh giản hợp lý đầu mối, bỏ cấp trung gian, tinh giản biên chế. Tiếp tục “Hoàn thiện cơ chế, chính sách tạo động lực cho cán bộ phấn đấu, toàn tâm, toàn ý với công việc. Coi trọng và làm tốt công tác bảo vệ cán bộ, bảo vệ chính trị nội bộ. Kiên quyết phòng, chống các biểu hiện bè phái, “lợi ích nhóm” và lợi dụng các phương tiện thông tin đại chúng để xuyên tạc sự thật, kích động, gây rối, chia rẽ làm mất đoàn kết nội bộ” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia, Sự thật, Hà Nội 2021, t.1, tr.188).

     Văn kiện Đại hội XIII tiếp tục xác định: Xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, do Đảng lãnh đạo, nhằm thực hiện dân chủ, quyền làm chủ của Nhân dân, tất cả quyền lực thuộc về Nhân dân, vì hạnh phúc của Nhân dân. Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soátgiữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, trên cơ sở Hiến pháp và pháp luật, bảo đảm tính tối cao của Hiến pháp và pháp luật trong hoạt động của Nhà nước và trong đời sống xã hội. 

Đường dẫn của bản tin này: http://truongchinhtritinhphutho.gov.vn//.html&t=xay-dung-va-hoan-thien-nha-nuoc-phap-quyen-xa-hoi-chu-nghia-viet-nam-nhung-diem-moi-duoc-bo-sung-trong-van-kien-dai-hoi-xiii-cua-dang
© TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH PHÚ THỌEmail: kiencuongtct@gmail.com