TÌM HIỂU VỀ NHỮNG GIÁ TRỊ VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG TRONG GIA ĐÌNH VIỆT NAM - SỰ BIẾN ĐỔI TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

     Trong các giá trị đạo đức, tâm lý, tình cảm của gia đình, giá trị hiếu kính chung thủy, trách nhiệm, bổn phận được coi trọng và được đánh giá cao; sau đó là các giá trị tình yêu thương, bình đẳng, chia sẻ việc nhà, hòa hợp, có thu nhập… Những giá trị tốt đẹp đó cần được giữ gìn và phát huy trong việc xây dựng gia đình Việt Nam hiện đại. Trong xã hội hiện nay, có người xem gia lễ, gia phong là then chốt, có người nhấn mạnh đến hai chữ hiếu - lễ, có người nhấn mạnh đến chữ nghĩa tình… Nhưng nhìn chung, những giá trị văn hóa truyền thống đó đều thể hiện đậm nét yếu tố văn hóa dân tộc Việt Nam đã được bồi đắp qua hằng nghìn năm lịch sử.

     Hiện nay, dưới tác động của xu thế toàn cầu hóa và hội nhập, gia đình Việt Nam có những biến đổi nhất định về giá trị văn hóa truyền thống, như:

     Một là, gia đình Việt Nam truyền thống có chức năng quan trọng, là cái nôi nuôi dưỡng, hình thành nhân cách, lý tưởng sống, văn hóa ứng xử cho các thành viên, nhất là với thế hệ trẻ các con, các cháu. Nhưng trong gia đình Việt Nam hiện nay, trong xã hội Việt Nam hiện đại, quan niệm sống, sự tiếp nhận những giá trị văn hóa mới, đặc biệt là sự giáo dục về nhân cách, lối sống cho con cái trong gia đình người Việt đã và đang xa dần những giá trị của gia đình truyền thống. Không ít ông bố, bà mẹ trẻ cho rằng những giá trị truyền thống đã lỗi thời; Những phong tục đẹp trong ngày Tết cổ truyền cũng bị xem nhẹ. Đây là một trong những yếu tố tác động tới thế hệ trẻ Việt Nam trong việc lựa chọn lý tưởng, lối sống có trách nhiệm với gia đình, xã hội và đất nước. Sự biến đổi từ mô hình gia đình truyền thống sang kiểu gia đình hiện đại mang tính dân chủ, song các gia đình ở Việt Nam đang phải đối diện với những hiện tượng như bạo lực gia đình, ly hôn, sống thử… ngày càng tăng lên.

     Hai là, sự biến đổi từ gia đình “gia trưởng” truyền thống sang kiểu gia đình dân chủ hiện đại. Gia đình hiện nay là gia đình hạt nhân, không còn tam đại đồng đường hay tứ đại đồng đường như gia đình truyền thống. Cùng với đó là sự mất dần ngôi nhà truyền thống của người Việt. Nhà ở của người Việt ở nông thôn hay thành thị hiện nay thường làm theo kiến trúc phương Tây, ngôi nhà hiện đại bao gồm nhiều phòng riêng biệt. Chính vì điều này, đã làm mất dần đi mối quan hệ tình cảm, sự quan tâm, chia sẻ giữa các thành viên trong gia đình.

     Ba là, lối sống trong các gia đình người Việt đang biến đổi nhanh do các nhu cầu về kinh tế, khẳng định vị trí của mỗi thành viên trong gia đình. Nước ta đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, nhiều nhà máy, khu công nghiệp, khu chế xuất được hình thành, mọi người ở nông thôn và thành thị đều có những cơ hội tìm kiếm việc làm, sự phát triển của công nghệ thông tin và mạng xã hội cùng với sự tác động của nền kinh tế thị trường đã tác động và làm biến đổi lối sống của các thành viên trong gia đình như lối sống thực dụng, ích kỷ cá nhân, coi trọng đồng tiền, thích hưởng thụ, coi thường tình cảm gia đình, coi nhẹ các giá trị truyền thống.

     Những vấn đề trên làm cho hệ giá trị văn hóa truyền thống của gia đình Việt Nam biến đổi, làm cho mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình trở nên hình thức, lỏng lẻo, thậm chí bị xem nhẹ. Trong xu thế hội nhập hiện nay, để phát triển các hệ giá trị văn hóa gia đình Việt Nam bền vững, xây dựng gia đình hạnh phúc, đòi hỏi hơn lúc nào hết sự ổn định, bền vững của gia đình - tế bào của xã hội và những giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam có ý nghĩa quan trọng đặc biệt đối với sự phát triển bền vững của cộng đồng, quốc gia, dân tộc.