Các yếu tố ảnh hưởng tới xây dựng và sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp trong giảng dạy học phần “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội”

Việc giảng dạy học phần “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội” tại Trường Chính trị tỉnh Phú Thọ đã đáp ứng tốt mục tiêu chương trình đào tạo Trung cấp lý luận chính trị, góp phần nâng cao nhận thức cho học viên về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân ở cơ sở; trang bị những kiến thức cơ bản về các tổ chức chính trị - xã hội cho học viên, trên cơ sở đó học viên có thể vận dụng những kiến thức đã được thầy cô trang bị vào thực tiễn công tác tại địa phương. Để đảm bảo chất lượng chuyên môn, các giảng viên đã quan tâm đổi mới phương pháp dạy học, chủ động nghiên cứu các văn bản mới để bổ sung, cập nhật vào bài giảng; thường xuyên nắm bắt thông tin hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể ở cơ sở, nhất là trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. Cùng với việc đổi mới phương pháp dạy và học giảng viên đã chú trọng đến hình thức hỏi đáp trong quá trình truyền đạt kiến thức. Tuy nhiên quá trình vận dụng đó chỉ mang tính cá nhân giảng viên, chưa có một bộ câu hỏi chung cho từng bài cụ thể và cả học phần. Vì vậy, cần thiết phải xây dựng bộ tài liệu hỏi đáp cho từng bài học và cả môn, từ đó giảng viên tiện lợi hơn cho quá trình giảng dạy của mình ở trên lớp, giúp cho học viên khắc sâu kiến thức, phát huy tính tự giác của người học.

Khi xây dựng và sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp, để đảm bảo các yêu cầu, mục tiêu đặt ra, giảng viên cần quan tâm các yếu tố ảnh hưởng. Trong nội dung bài viết này, tác giả nghiên cứu và chia làm hai nhóm các yếu tố ảnh hưởng. Cụ thể:

Nhóm thứ nhất, các yếu tố khách quan

Một là, các văn bản, quy định về xây dựng và sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp trong giảng dạy phần học “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội”. Các văn bản và quy định liên quan đến việc xây dựng và sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp có vai trò quyết định và hướng dẫn giảng viên cũng như học viên trong việc tiếp thu và nắm vững kiến thức về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Các văn bản và quy định liên quan đến bộ tài liệu hỏi đáp trong phần học này bao gồm: 

Chương trình giảng dạy và giáo trình là tài liệu cơ bản định hướng cho giảng viên trong việc xây dựng bộ tài liệu hỏi đáp. Chương trình giảng dạy xác định các mục tiêu học tập, nội dung kiến thức và kỹ năng cần đạt được trong phần học, từ đó giúp giảng viên lựa chọn và tạo câu hỏi phù hợp với nội dung.

Quy chế tổ chức và hoạt động của trường có thể đề cập đến việc sử dụng tài liệu và phương pháp giảng dạy trong lớp học. Điều này giúp giảng viên tuân thủ các quy định và tạo môi trường học tập tích cực và hiệu quả.

Tài liệu tham khảo và nguồn tài liệu chính liên quan đến học phần Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội cung cấp cho giảng viên những thông tin cần thiết để xây dựng bộ tài liệu hỏi đáp. Các câu hỏi trong bộ tài liệu nên được dựa trên thông tin chính xác và đáng tin cậy từ các nguồn này. 

Hai là, các phương tiện và tài liệu giảng dạy. Các phương tiện trực quan như slide trình chiếu, video, hình ảnh... giúp trực quan hóa thông tin và giảng dạy một cách sinh động và hấp dẫn. Giảng viên có thể sử dụng các phương tiện này để minh họa và mở rộng kiến thức trong bộ tài liệu hỏi đáp. Việc sử dụng các phương tiện trực quan trong bộ tài liệu giúp học viên hiểu rõ hơn về các vấn đề liên quan và thúc đẩy sự tương tác trong lớp học.

Ba là, thời gian giảng dạy của học phần: Thời gian giảng dạy cho phần học "Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội" ảnh hưởng trực tiếp đến việc xây dựng và sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp. Nếu thời gian học phần được thiết kế rộng rãi và đủ dài, giảng viên có thể tập trung vào việc dựng bài giảng, lựa chọn câu hỏi và sắp xếp bộ tài liệu hỏi đáp một cách chi tiết và cặn kẽ. Trong trường hợp thời gian giảng dạy hạn chế, giảng viên có thể tùy chỉnh và tóm tắt bộ tài liệu hỏi đáp sao cho phù hợp với mục tiêu học tập và nội dung chính của phần học. 

Nhóm thứ hai, các yếu tố chủ quan

Một là, về đối tượng của học phần "Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội" là học viên của chương trình Trung cấp lý luận chính trị. Học viên trong chương trình Trung cấp lý luận chính trị thường là những người đã hoàn thành trình độ học vấn cơ bản; có phẩm chất đạo đức tốt, có ý thức chính trị và tinh thần trách nhiệm cao; có khả năng học tập và nghiên cứu lý luận chính trị… Các đặc điểm của học viên Trung cấp lý luận chính trị là yếu tố quan trọng ảnh hưởng xây dựng và sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp trong học phần. 

Nếu đối tượng học viên có kiến thức cơ bản về chủ đề này, giảng viên có thể tạo ra bộ tài liệu hỏi đáp phức tạp và sâu sắc hơn, đồng thời khuyến khích thảo luận và tư duy sâu hơn. Ngược lại, nếu đối tượng học viên mới bắt đầu tìm hiểu về lĩnh vực này, bộ tài liệu hỏi đáp cần được thiết kế đơn giản, dễ hiểu và giúp học viên tiếp cận một cách dễ dàng.

Một số học viên có xu hướng tư duy sáng tạo và độc lập, trong khi một số khác thích thảo luận và trao đổi ý kiến. Đối với nhóm học viên đa dạng này, bộ tài liệu hỏi đáp cần phải đảm bảo tính đa dạng về hình thức và độ phức tạp của câu hỏi. Điều này giúp đáp ứng nhu cầu học tập và tạo cơ hội cho học viên phát triển khả năng tư duy và suy nghĩ độc lập.

Đối tượng học viên có ảnh hưởng đáng kể đến việc thực hiện các hoạt động tương tác và thảo luận trong lớp học. Nếu học viên tích cực tham gia và đặt câu hỏi cho nhau, bộ tài liệu hỏi đáp có thể được sử dụng để thúc đẩy sự tương tác và giao lưu ý kiến trong lớp học. Điều này giúp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập, từ đó cải thiện hiệu quả của bộ tài liệu hỏi đáp.

Vì vậy, giảng viên cần tìm hiểu và đáp ứng đa dạng nhu cầu, khả năng tiếp thu và tư duy của học viên để xây dựng một bộ tài liệu hỏi đáp hiệu quả và phù hợp với quá trình học tập của từng học viên.

 Hai là, về chủ thể giảng dạy học phần - “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội” - giảng viên. Đây là yếu tố đóng vai trò quan trọng và có ảnh hưởng lớn đến việc xây dựng và sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp. Cụ thể:

Giảng viên có kiến thức và kinh nghiệm giảng dạy vững vàng trong lĩnh vực Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội có thể xây dựng và sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp một cách chất lượng và hiệu quả. Kiến thức sâu về chủ đề giúp giảng viên lựa chọn các câu hỏi quan trọng và đáng chú ý, cung cấp các câu trả lời và giải thích chính xác và hợp lý. Kinh nghiệm giảng dạy giúp giảng viên biết cách tương tác với học viên, khuyến khích họ tham gia và đặt câu hỏi cho nhau, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp trong quá trình học tập.

Phong cách giảng dạy của giảng viên ảnh hưởng trực tiếp đến việc sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp. Nếu giảng viên sử dụng phong cách giảng dạy truyền thống, chỉ truyền đạt kiến thức một chiều mà không khuyến khích thảo luận và tương tác, bộ tài liệu hỏi đáp có thể không được tận dụng triệt để. Ngược lại, nếu giảng viên sử dụng phong cách giảng dạy tương tác, khuyến khích học viên tham gia tích cực và đặt câu hỏi, bộ tài liệu hỏi đáp trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Giảng viên có thể sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp để thúc đẩy thảo luận, giải đáp thắc mắc và phát triển khả năng tư duy của học viên.

Giảng viên sáng tạo và linh hoạt trong việc xây dựng và sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp sẽ tạo ra một môi trường học tập đa dạng và thú vị. Sự sáng tạo giúp giảng viên tạo ra các câu hỏi và bài tập độc đáo, hấp dẫn học viên tham gia và giải đáp. Linh hoạt giúp giảng viên điều chỉnh bộ tài liệu hỏi đáp phù hợp với nhu cầu và khả năng của từng nhóm học viên, đồng thời tạo cơ hội cho học viên tham gia đa dạng các hoạt động học tập.

Giảng viên có vai trò quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả của bộ tài liệu hỏi đáp và cải tiến nội dung để phù hợp với nhu cầu thực tế của học viên. Qua quá trình giảng dạy, giảng viên có thể theo dõi sự phản hồi của học viên đối với bộ tài liệu hỏi đáp và điều chỉnh nội dung sao cho phù hợp và hiệu quả hơn. Đánh giá kết quả học tập của học viên qua việc sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp cũng giúp giảng viên cải thiện quá trình giảng dạy và sử dụng tài liệu một cách hiệu quả hơn trong tương lai.

Tóm lại, yếu tố giảng viên đóng vai trò quan trọng và có ảnh hưởng lớn đến việc xây dựng và sử dụng bộ tài liệu hỏi đáp trong giảng dạy học phần "Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội". Kiến thức, kinh nghiệm, phong cách giảng dạy, sáng tạo, linh hoạt và khả năng đánh giá của giảng viên đóng vai trò quan trọng trong việc tận dụng bộ tài liệu hỏi đáp một cách chất lượng và hiệu quả để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.

ThS Đỗ Thị Thuý Hoa

                     Giảng viên Khoa Xây dựng Đảng